Rocznik Historii Sztuki, tom XXXIII
Wydawnictwo Neriton, 2008

JULIUSZA. CHROŚCICKI

UNIWERSYTET WARSZAWSKI, INSTYTUT HISTORII SZTUKI

„MISTRZOWSKI ŚWIATŁOCIEŃ REMBRANDTA".
WYSTAWY RYSUNKÓW I RYCIN W LATACH 2003-2007 WE FRANCJI

WSTĘP

W ciągu ostatnich pięciu latach rysunki i ryciny Rembrandta van Rijn pokazywano we Francji na licz-
nych wystawach w Paryżu i w muzeach prowincjonalnych. Nie wszystkie mogłem zobaczyć i nie o wszyst-
kich warto napisać, skoro nie miały swoich katalogów1. Jak wiadomo, stan posiadania obrazów Rembrand-
ta i jego uczniów w zbiorach muzeów francuskich nie jest reprezentatywny dla jego twórczości. Za to
francuskie zbiory rysunków i rycin mistrza są pokaźne i były rozpoznawane naukowo od dawna. Trudniej
o nowe odkrycia, ale można oczekiwać nowych interpretacji, przy sumiennym pokazaniu stanu badań, licząc
na pojawienie się nowych analogii do dzieł Rembrandta w innych krajach.

Dla podkreślenia kontynuacji badań, przypomnę publikacje i ekspozycje starsze, które miały funda-
mentalne znaczenie w opracowaniu kolekcji francuskich. Najwcześniejszą po II wojnie światowej była wy-
stawa Rembrandt et son temps: dessins et eaux-fortes de Rembrandt et autres maîtres hollandais du XVIIe
siècles2 ze zbiorów École nationale supérieure des beaux-arts w Paryżu w jubileuszowym roku 1955,
przygotowana przez W. Bouleau-Rabeau i Mme Loeb, a oparta na istniejącym już katalogu zbioru tych
rysunków.

Kolejna ważna wystawa, wyłącznie rysunków, odbyła się w 1970 r. w Luwrze. Nosiła tytuł Rembrandt
et son temps, dessins des collections publiques et privées conservées en France3. Monumentalny katalog tej
ekspozycji został przygotowany przez Roseline Bacou, ze współpracownikami z muzeów państwowych.

Warto też wspomnieć o wystawie Les Plus Belles Eaux-fortes de Rembrandt choisies dans les quatre
principales collections de Paris w salach „starego" Luwru na przełomie 1969 i 1970 r. Autorami jej byli
Frits Lugt i Maurice Serullaz4. Sławny wówczas Lugt był autorem dwu podstawowych inwentarzy rysunków

1 Pokazy rycin w Paryżu, Institut Néerlandais, Fondation Custodia, Collection Frits Lugt, Dessins et Gravures: Rembrandt
et son entourage. Les eaux-fortes de Rambrandt dans la collection Frits Lugt (5 X - 3 XII 2006); Rembrandt et les femmes. Les
eaux-fortes de Rembrandt dans la collection Frits Lugt (14 XII 2006 4 II 2007). Opracowanie Rembrandtowskiej kolekcji powie-
rzono Erikowi Hinterdingowi, Rembrandt. Etchings from the Frits Lugt Collection, vol. 1-2, Bussum, Thoth, Fondation
Custodia, Paris 2008.

2 Rembrandt et son temps: dessins et eaux-fortes de Rembrandt et autres maîtres hollandais du XVIIe siècle conservés dans
les collections de l'École des Beaux-Arts. Paris, École nationale supérieur des beaux-arts, par W. Bouleau-Rabeau et Mme
Loeb, Paris 1955.

3 Rembrandt et son temps. Dessins des collections publiques et privées conservées en France, Paris, Musée du Louvre, par
R. В a с o u et autres, Paris 1970.

4 4. Les plus belles Eaux-fortes de Rembrandt choisies dans les quatre principales collections de Paris, R. Lugt et
M. S e r u 11 e z, Musée du Louvre, Paris 29 X 1969 - 5 I 1970, Paris 1969.