Η ΕΝΝΕΑΚΡΟΥΝΟΣ ΚΑΙ Η ΚΑΛΛΙΡΡΟΗ

Έν τώ τελευταίω τεύχει τοΟ παρελθόντος έτους
1893 τοΟ περιοδικοΟ τούτου (σελ. 179- 186 · ό κ.
Γ. Νικολάκης, ό πλείστου άξιος ταμίας της αρ-
χαιολογικής εταιρίας, έδημοσίευσε βραχύ άρθρον
περί της Καλλιρρόης της και Έννεακρούνου, τό
όποιον δεν έπιθυμώ νά αφήσω όλως άνευ απαντή-
σεως, ίνα μή οί άναγνώσται του περιοδικού τούτου
εχωσιν ύπ' δψιν μονομερή μόνον περί τοΟ ζητήμα-
τος τούτου κρίσιν.

Έν εισαγωγή του ρηθέντος άρθρου του ό κ. Νι-
κολαίδης πραγματεύεται το Τρωϊκον ζήτημα, αν
και τούτο φυσικά ουδόλως σχετίζεται προς την Εν-
νεάκρουνον. Ό κ. Νικολαΐδης δεν παραδέχεται,
δ'τι δια των ύπό του Σχλήμαν και έμου διεξαχθει-
σών ανασκαφών έν Ίσαρλήκ, ό'που κείνται τά έρεί-
πια του Έλληνο-ρωμαϊκοΟ Ιλίου, άνεκαλύφθη ή
Όμηρική Τροία. Άλλ' έπιμένει εις ην προ των
ανασκαφών έξήνεγκε γνώμην ότι ή Τροία εκείτο
επί των υψωμάτων των υπερκειμένων τοΟ χωρίου
Βουνάρβασι, θλίβεται δε ύπερβαλλόντως ό'τι άνδρες
οίοι ό Ο. ΡβΓΓΟί και ό Η. ΚΐβρβΓΐ, οί'τινες πρότε-
ρον έτάσσοντο προς την γνώμην αύτου, νΟν δεν
άναγνωρίζουσι πλέον τό Βουνάρβασι ώς την θέσιν
της "Ομηρικής Τροίας. Ιδίως ευρίσκει ό κ. Νικα-
λα'ιδης άσύγγνωστον ό'τι Ό II. ΚϊβρβιΊ έν τω νεω-
τάτω της Ελλάδος χάρτη έξήλειψε την λέξιν
Τροία έπί τών υψωμάτων τοΟ Βουνάρβασι, τάς δέ
παρά τό χωρίον τούτο πηγάς δεν ονομάζει πλέον
πηγάς του Σκαμάνδρου.

Ούδεμία υφίσταται ανάγκη νά υπερασπισθώ έν-
ταΟθα τους δύο τούτους σοφούς. Εξάπαντος πρέ-
πει νά ύποθέση τις ό'τι αί περί Βουνάρβασι ώς του
Ομηρικού Ιλίου άποδείξεις ήκιστα πειστικαί εϊνε,
οιά ν1 άναγκάζωνται νυν οί πρότερον ύπερασπισταί
ό είς μετά τον άλλον νά μεθίστανται εις τό άντί-
θετον στρατόπεδον και ν' άναγνωρίζωσι το Ισαρ-
λήκ ώς την θέσιν της άρχαίας Τροίας.

Ο αριθμός τών σοφών τών πιστευόντων ακόμη
είς την ύπό τοΟ ί,βοΗβν&ΙίβΓ άνακαλυφθεΐσαν Τροίαν
και είς τάς δύο πηγάς,την ψυχράν και την θερμήν,

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ 1894.

τάς όποιας ίσχυρίσθη ότι άνεκάλυψεν έκεΐ, μολο-
νότι άληθώς μόνον ψυχραί ύπάρχουσι και αύται
πολύ περισσότεραι τών δύο, άποβαίνει όσημέραι μι-
κρότερος. Ουδείς δέ, ό'σον έμοί γνωστόν, έκ πάντων
τών αρχαιολόγων, τών κατά τά τελευταία ετη τήν
Τρωάδα έπισκεφθέντων και ίδόντων τό τε Βουνάρ-
βασι και τάς έν Ισαρλήκ άνασκαφάς διενοήθη νά
έπανέλθη είς τήν έσφαλμένην θεωρίαν περί της το-
ποθετήσεως της άρχαίας Τροίας έν Βουνάρβασι.

Ελπίζω πολύ ό'τι ό κ. Νικολαίδης θά δυνηθή
νά έπισκεφθή πάλιν τήν Τροίαν και νά θεωρήση
ιδίοις όμμασι τάποτελέσματα τών τελευταίων έν
Ιλίω άνασκαφών. "Οταν ί'δη τά μεγαλοπρεπή της
μυκηναίας έποχής τείχη και οικοδομήματα, τά
όποια νεωστί άπεκαλύφθησαν κάτωθεν τών Ελλη-
νικών και Ρωμαϊκών κτιρίων, παραβάλη δέ αύτά
προς τά έν Βουνάρβασι λείψανα, δεν άμφιβάλλω
ό'τι θά συνταχθή μετ' ανδρών οίοι ό Ο. ΡβιτοΙ και.
ό Η. ΚίβρβΓΐ, και θ' άποδεχθή τήν όρθοτέραν
γνώμην.

Οί κάτοικοι της Ελληνικής και Ρωμαϊκής πό-
λεως Ιλίου ήσαν πεπεισμένοι οτιήπόλις των εκείτο
έπί της θέσεως της παλαιάς Τροίας" και άπασα δέ
ή άρχαιότης έξαιρέσει τριών ή τεσσάρων συγγρα-
φέων συνεμερίζετο τήν γνώμην ταύτην χωρίς πο-
σώς ν' άμφιβάλλη περί τούτου, μολονότι ούδέν
σχεδόν ίχνος έκ τών αρχαίων τειχών και οικοδο-
μημάτων ήδύνατο τότε νά ίδη τις. Πρέπει λοιπόν
ήμεΐς και τώρα άκόμη αμφιβολίας νά εχωμεν, όταν
κάτωθεν τών Ελληνικών κτισμάτων ου μόνον εύρί-
σκομεν τά λείψανα μεγαλοπρεπούς ακροπόλεως τών
μυκηναίων χρόνων, άλλ είς έ'τι μεγαλείτερον βά-
θος τά λείψανα πανάρχαιων έποικήσεων, τά όποια
άναμφήριστον άπόδειξιν παρέχουσιν ό'τι έν τή θέσει
έκείνη πολλούς ήδη πρό τοΟ Όμήρου και του Πριά-
μου αιώνας σημαντική εστία ανθρωπίνου πολιτι-
σμού, το κέντρον της Τρωάδος, υπήρξε; Έν τού-
τοις ας άφήσωμεν τήν Τροίαν και άς σπεύσωμεν
είς τάς Αθήνας προς τήν Έννεάκρουνον.

Ό κ. Νικολαιδης μέ ένόησε μεν έν γένει ορθώς,

1